Po grudniowej przerwie wróciłam do Powiatowej Biblioteki Publicznej w Wejherowie z serią prelekcji. Trzy jesienne wykłady tworzyły cykl „Słowianie, ich wierzenia i demonologia”. Tym razem powróciliśmy na twarde grunty archeologii, chociaż i o wierzeniach było kilka słów. Prelekcja dotyczyła grobów i przedstawień figuralnych zwierząt – bydła, ptaków, gadów, dzików oraz koni. Obrządek pogrzebowy to najbardziej widoczne archeologiczne świadectwo dawnych wierzeń, dlatego też materialne ślady przeszłości skonfrontowałam z tym, co wiemy na temat ról sakralnych przypisywanych zwierzętom przez dawne społeczności. Jak zawsze trzymałam się głównie terenów Polski i Europy Środkowej i opowieść zakończyłam u granic pełnego średniowiecza. Poruszyłam następujące tematy:

– Neolityczne pochówki bydła i zoomorficzne formy naczyń w kulturach ceramiki wstęgowej i amfor kulistych.

– Ornitomorficzne figurki i wózki solarne z epoki brązu i żelaza ze szczególnym uwzględnieniem kultury łużyckiej.

– Symboliczna rola przypisywana ptakom przez Bałtów i Słowian.

– Pochówki z żółwiami – grupa masłomęcka z kręgu kultur gockich oraz zabytki o gadzich kształtach.

– Rola węży w wierzeniach słowiańskich i bałtyjskich.

– Przedstawienia figuralne świń – szczególnie z kultury łużyckiej i rzeźba ze Ślęży.

– Wierzenia słowiańskie i bałtyjskie związane z dzikiem.

– Przedstawienia ryte i figuralne koni w kulturach łużyckiej i pomorskiej.

– Rodzaje pochówków końskich w kulturach bałtyjskich, skandynawskich, słowiańskiej i z terenów Wielkiego Stepu we wczesnym średniowieczu:

• Pochówki towarzyszące grobom ludzkim.
• Pochówki samych koni niezwiązane bezpośrednio z grobami ludzkimi.
• Elementy rzędu końskiego wkładane do grobów ludzkich zamiast szczątków końskich.
• Symboliczne pochówki końskie z terenów wschodniobałtyjskich.

– Słowiańskie i bałtyjskie wierzenia związane z końmi, hippomancja.

Za konie wzięłam się najpoważniej, ponieważ znam się na nich najlepiej. Pochówki końskie zachodnich Bałtów na tle porównawczym to temat mojego doktoratu, z którego zresztą czerpałam przygotowując prezentację. Rozległa część dotycząca wierzchowców spowodowała, że musiałam zrezygnować z innych zwierząt – psów.

Bardzo się cieszę, że mogę kontynuować serię wykładów w Powiatowej Bibliotece Publicznej w Wejherowie. Przyznam szczerze, że gdyby okazało się, że listopadowy wykład jest ostatnim, pozostałby mi wielki niedosyt. Publiczność jest rewelacyjna, mądra, dociekliwa i zainteresowana. Mówienie do Was to czysta przyjemność 🙂 A kto nie mógł być na mojej prelekcji może zapoznać się z tematem w dwuczęściowym artykule o tym samym tytule co wykład.

Powiązane artykuły:

• Zwierzęta w dawnych społecznościach – pochówki i wierzenia<br>Część 1 – bydło i ptaki
• Jak dawniej traktowano zmarłych?
• Krótko o tym, jak obrządek pogrzebowy zmieniał się przez wieki – część 1: od paleolitu po epokę żelaza
• Krótko o zmianach w obrządku pogrzebowym część 2 – okres wpływów rzymskich, okres wędrówek ludów i wczesne średniowiecze
• Zwierzęta w dawnych społecznościach – pochówki i wierzenia<br>Część 2 – gady, dziki i konie
• Słowiański obrządek pogrzebowy i wizje zaświatów