Każdy, kto choć odrobinę zagłębiał się w temat wierzeń słowiańskich, musiał zauważyć, że zdania ich na temat są bardzo różne. Pomijam tu opracowania nienaukowe, często powielające ten sam schemat. Wśród naukowców badających zagadnienie mitologii i religijności słowiańskiej panują różne, nierzadko skrajne i wykluczające się wzajemnie opinie. Biorąc do ręki naukowe opracowania można trafić na stwierdzenia, że „historia badań nad religią Słowian jest historią rozczarowań” i właściwie nic nie wiemy i nie mamy podstaw, żeby się dowiedzieć. Według opinii tego typu możliwa do odtworzenia religijność dawnych Słowian była prosta i opierała się na animizmie, oddawaniu czci siłom natury i zwierzętom. Po drugiej stronie barykady można spotkać badaczy, którzy opisują poszczególne postaci z rozbudowanego panteonu bóstw. Oczywiście, jest jeszcze cała masa teorii pośrednich.
Dzieje się tak dlatego, że nie dysponujemy rodzimymi opisami mitów czy bóstw słowiańskich i musimy odtwarzać na podstawie szczątkowych dowodów. Co innego bierze pod uwagę archeolog, co innego językoznawca czy etnolog. Dlatego uważam, że autorzy recenzowanej książki, Grzegorz Antosik i Michał Łuczyński, wykonali naprawdę kawał dobrej roboty. Przeprowadzili ankietę, składającą się z kilku pytań dotyczących opinii poszczególnych naukowców na temat wierzeń słowiańskich. Dotyczyły one między innymi metodyki badań, synkretyzmu religijnego czy perspektyw na przyszłość. Do badania zaproszono 33 badaczy z różnych dziedzin i krajów, przez co staje się ono szczególnie cenne.
Zebrane opinie okazały się być w większości bardzo różne. Zjawiska, które jedni naukowcy uważali za dominujące, były zupełnie negowane przez innych. Oczywiście, można było wydzielić grupy podobnych teorii, co z resztą autorzy uczynili w podsumowaniu. Nie widzę potrzeby ich tutaj powtarzać. Mnie osobiście najbardziej spodobał się fakt, że większość badaczy zgadza się co do organizacji interdyscyplinarnej, międzynarodowej konferencji naukowej. Pomysł jest świetny i sama chętnie zostałabym słuchaczką takiego wydarzenia, chociaż obawiam się, że bez spięć i konfliktów by się jednak nie obeszło…
Serdecznie polecam pracę „Badania nad wierzeniami Słowian. Wczoraj, dziś, jutro” autorstwa Grzegorza Antosika i Michała Łuczyńskiego. Szanuję pomysł przeprowadzenia ankiety tym bardziej, że obaj Panowie zajmują się mitologią i wierzeniami Słowian. Świadczy to o tym, że mają dystans do swoich badań i nie uważają wyników własnych analiz za jedyne prawidłowe. Tak powinno być w świecie nauki a niestety nadal nie jest to oczywiste. Książka jest dostępna do pobrania za darmo na stronie Muzeum Mitologii Słowiańskiej w Owidzu: http://muzeumslowianskie.pl/wydawnictwa/. Myślę, że każdy po lekturze tej pozycji zrozumie, skąd tyle różnic w odtwarzanych wierzeniach dawnych Słowian.
